Czy żubry żyją w stadzie przez cały rok?

Populacja żubra obejmuje w Polsce nie tylko Białowieski Park Narodowy. Czy żubry żyją w stadzie?

Na dzikie stada tych ogromnych zwierząt natknąć się można w tak odległych od siebie miejscach, jak Bieszczady, rezerwat Knyszyński, Lasy Janowskie czy Drawsko Pomorskie. Od rozpoczęcia reintrodukcji w 1929 roku, liczebność żubrów stale rośnie, a naukowcy mogą obserwować naturalne zachowania wolno żyjących osobników. Czy żubry żyją w stadzie niezależnie od okoliczności?

Liczebność żubrów w stadzie

Pokazowa zagroda żubrów, taka jak istnieje w Białymstoku czy Mucznej, jest stale kontrolowana przez człowieka. Każda decyzja, taka jak rozdział czy regulacja populacji żubrów, zależna jest od opiekunów. Za to w naturze, żubry tworzą stada ze ściśle ustaloną hierarchię oraz listą członków. Największe są stada mieszane – na ich czele stoi starsza, doświadczona samica, która wyznacza kierunek wędrówki i podejmuje najważniejsze decyzje. Wiedzie ona za sobą dorosłe krowy, cielęta oraz młodzież obu płci.

Dorosłe samce żyją samotnie lub tworzą, zwykle w trzecim roku życia, niewielkie kawalerskie grupy, liczące do 3 osobników. Stada byków i mieszane łączą się w okresie rozrodczym wczesną jesienią i rozchodzą się, gdy tylko kończy się ruja. Na odpowiedź, czy żubry żyją w stadzie, nie ma więc jednoznacznej odpowiedzi. Puszcze i lasy państwowe kryją jeszcze jedną niecodzienną sytuację, gdy dorosła żubrzyca oddziela się od swojego stada. Chodzi tu oczywiście o poród – krowa wydaje na świat cielę raz na dwa lata, po 9 długich miesiącach ciąży, w odosobnieniu od stada. Już po godzinie od urodzenia cielak jest w stanie ssać mleko i podążać za matką, która wraca do stada po kilku tygodniach.

Czy żubry żyją w stadzie na każdym etapie życia?

Jak większość zwierząt parzystokopytnych żyjących na otwartych przestrzeniach, przodkowie żubrów zaczęli tworzyć stada, które umożliwiały przetrwanie wśród naturalnych wrogów, spokojny odchów młodych i wzajemną ochronę. Żubr pierwotny, od którego współczesny żubr bierze aż 90% genów, tworzył w czasach przedlodowcowych stada liczące nawet kilkaset osobników na danym obszarze. Wielkie skupiska tych zwierząt przemierzały prerię, broniąc się nawzajem przed tygrysami szablozębnymi i stadami wilków. Czujność i stadny charakter przeszły na potomków żubra pierwotnego, którzy musieli dostosować się do nowego środowiska po ustąpieniu lodowców.

Gęste lasy i puszcze zmusiły żubry do przystosowania się do życia poza bezkresnym stepem. Do dzisiaj jednak żubry chętnie odpoczywają, żerują i walczą ze sobą na łąkach i leśnych polanach.

Jak wielkie stada dzikie żubry tworzą?

Żubr europejski może tworzyć naprawdę duże stada. W Polsce żyje obecnie ponad 2300 wolnych osobników. Większość z nich dzieli się na średnie stada, liczące od 20 do 30 osobników. Puszcza Białowieska może pochwalić się najliczniejszymi stadami wolno żyjących żubrów. W grudniu 2023 zaobserwowano tu ogromne stado 170 żubrów, które powstało z kilku mniejszych grup. Czy żubry żyją w stadzie tak licznym przez cały rok? To typowe zachowanie tego gatunku – ale tylko w zimie, gdy coraz trudniej o pokarm, większość zwierząt żyjących na wolności łączy się w naprawdę imponujące stada. Można je wtedy z łatwością zaobserwować przy paśnikach, stale uzupełnianych przez leśniczych.

Jeden żubr zjada od 40 do 60 kg paszy na dobę, głównie roślin, ale nie pogardzi też grzybami czy żołędziami. Nic więc dziwnego, że wielkie stada przemierzają zimą duże połacie terenu w poszukiwaniu ukrytych pod śniegiem korzeni drzew i krzewów, gałązek młodych drzewek i trawy. W takich warunkach można napotkać żubry nie tylko w każdej części puszczy, ale też w pobliżu gospodarstw, dróg i na polach, a każda pokryta śniegiem łąka i polana w pobliżu Białowieży zadeptana jest setkami śladów.

Czy żubry żyją w w stadzie w hodowlach zamkniętych?

Restytucja żubra w Polsce nie byłaby możliwa bez ostatnich przedstawicieli tego gatunku, którzy w latach 20. XX wieku przetrwali jedynie w ogrodach zoologicznych i prywatnych hodowlach. W Polsce ocalały jedynie dwa byki i jedna krowa, które stanowiły własność rodziny von Pless w Pszczynie. Pokazowa zagroda żubrów w Białowieży powstała więc dzięki wspólnym wysiłkom naukowców i działaczy ochrony przyrody z całej Europy Pierwsze samce, Borusse i Kobold, pochodziły z Niemiec oraz z Danii. Do żubrów dołączyły wkrótce pierwsze samice czystej krwi, wyhodowane w Szwecji.

Jednak dopiero po wojnie, w 1946 roku, mogły ruszyć prawdziwe prace hodowlane. Z 17 ocalałych żubrów oraz nowych nabytków linii nizinnej powstał prawdziwy Rezerwat Pokazowy Żubrów w Puszczy Białowieskiej, który dzisiaj liczy do kilkunastu żubrów. Zwierzęta te stanowią atrakcje turystyczną, a ich bliscy kuzyni wędrują swobodnie po puszczy. Dzięki takim działaniom zabezpieczono pulę genetyczną gatunku, do dzisiaj też ośrodki ochrony żubra mogą wymieniać się między sobą starannie wybranymi osobnikami. Czy żubry żyją w stadzie? Dzięki działaniom wielu pokoleń miłośników gatunku, można dziś spotkać w puszczy w stadach wolnych żubra nizinnego.