Białowieski Park Narodowy – co symbolizuje żubr?

Na temat Puszczy Białowieskiej można opowiadać bardzo długo i co najistotniejsze, integralną częścią tej opowieści są żubry. Czy wszyscy wiemy, czego należy spodziewać się ze strony tych ssaków? Co symbolizuje żubr?

Można odnieść wrażenie, że są zwierzęta, o których rozmawia się dość często, ale to niekoniecznie przekłada się na dostateczną wiedzę o nich. Nie chodzi tylko o to, co symbolizuje żubr. Symbol zawsze jest dowodem na to, że mamy do czynienia z istotnym zwierzęciem, ale o jakie zwierzę chodzi? Żubr zalicza się do rodzaju Bison i jest reprezentowany przez dwa gatunki.

Populacja żubrów – nie tylko Bison bonasus

Wspomniane gatunki to żubr europejski (Bison bonasus) i północno-amerykański Bison Bison. Oczywiście można też spojrzeć na to wszystko znacznie bardziej szczegółowo. W końcu u żubrów europejskich mamy dwa podgatunki. Te podgatunki to:

• żubr nizinny, czyli Bison Bonasus Bonasus (określany także białowieskim),
• żubr kaukaski, górski – Bison bonasus caucasicus (już nieobecny).

Pewnie sporo osób zastanawia się nad tym, kiedy dokładnie żubry pojawiły się na terenie Puszczy Białowieskiej. Pojawienie się tych osobników w Białowieży to niewątpliwie istotna kwestia, ale też coś, do czego niezwykle trudno jest się skutecznie ustosunkować. Można pewnie nawet zetknąć się ze stwierdzeniem, zgodnie z którym żubry były obecne od zawsze. Jest to spore uproszczenie, ale też mowa o czymś, co jak najbardziej należy zrozumieć. Realia wyglądają tak, że żubry przemierzały kiedyś europejski i amerykański kontynent. Tyle że w XVIII wieku ostały się tylko w Puszczy Białowieskiej i na Kaukazie.

Co symbolizuje żubr?

Teraz możemy skupić się na tym, co symbolizuje żubr. Zwłaszcza że można rozmawiać o zwierzęciu, które widoczne jest w wielu herbach. Co ciekawe, możemy mówić o zainteresowaniu, które było wzbudzane na przełomie dziejów. W herbie Drohiczyna żubr znalazł się w 1498 roku, w przypadku Zambrowa był to 1809 r., z kolei przy gminie Białowieża należy cofnąć się do 1990 roku. Dobrze też czasem spojrzeć poza granice naszego kraju – w herbie Rumunii znajdziemy żubra symbolizującego tradycje Mołdawii. Żubr jest też obecny na Białorusi – ma to związek z historią lub po prostu obecnym występowaniem ssaka na danym obszarze geograficznym.

Poza tym wymiar symboliczny to nie wszystko, co ma znaczenie. Najlepszym przykładem wszelkie informacje związane z książkami o żubrach. Ciekawym przykładem jest też kinematografia. Żubry po raz pierwszy znalazły się na taśmie filmowej już w 1897 roku! Stało się więc to dokładnie półtora roku po wynalezieniu kinematografii. Znaczenie tych zwierząt jest więc czymś, co na dobrą sprawę trudno określić słowami.

Wracając do symboliki, ludzie pewnie często oczekują konkretnych odpowiedzi. Tymczasem realia wyglądają tak, że możemy rozmawiać na temat siły (w tym siły przyrody), męstwa, odwagi czy potęgi. Z drugiej strony nie sposób nie powiedzieć nic o dzietności, wspaniałomyślności i pracowitości.

Nie tylko symbolika – ochrona żubrów

Warto wiedzieć, co symbolizuje żubr, ale przecież to nie wszystko, co w kontekście tych zwierząt powinno mieć znaczenie. To nawiązanie do Międzynarodowego Towarzystwa Ochrony Żubra. Za tą piękną inicjatywą stał Jan Sztolcman. Wszelkie kroki miały miejsce w 1923 roku i co najistotniejsze, celem było ratowanie gatunku.

Działania zaczęły się od ustalenia liczby żubrów czystej krwi, znajdujących się w niewoli. Ustalono wtedy, że mamy 54 żubry.

Polowania na żubry

O pięknej symbolice można rozmawiać długo, ale jednocześnie nie sposób nie wspomnieć o polowaniach. Rozwój rolnictwa połączony z wycinką lasów skutkował tym, że żubry zaczęły tracić swoje naturalne siedliska. Jakby tego było mało, zwierzęta te musiały mierzyć się z kłusownikami. Co więcej, tutaj należy zatrzymać się przy działaniach Zygmunta II Augusta. Król ten pozwalał polować na żubry. Z tym że były to zezwolenia imienne – dla konkretnej osoby i na konkretną liczbę sztuk. Z drugiej strony dekrety i surowe kary nie przyniosły satysfakcjonującego efektu.

Oczywiście na przestrzeni lat sytuacja się zmieniała. Istotne było choćby to, co działo się w XIX wieku – Puszcza Białowieska należała do imperium rosyjskiego i dzięki temu car Aleksander I Romanow zdecydował się na objęcie żubrów ochroną.

Żubry – jaki przekaz niosą te zwierzęta?

Co symbolizuje żubr? Odpowiedź na to pytanie jest ważna, ale tak samo ważne jest to, co można powiedzieć o historii tych zwierząt. Powiedzieć, że żubry nie miały łatwo, to tak jakby niczego nie powiedzieć. Wystarczy wrócić choćby do Międzynarodowego Towarzystwa Ochrony Żubra, czyli inicjatywy prof. Jana Sztolcmana. Inicjatywa ta była odpowiedzią na to, co się działo. Potrzebą adekwatną do okoliczności.

Co będzie dalej? Przyszłość to zawsze jakaś niewiadoma, ale nie można zapomnieć o tym, co jest najważniejsze – to od nas zależy, co się będzie działo. Mamy wpływ na to, jak będzie wyglądać przyszłość nasza i wszystkich zwierząt, jakie żyją z nami.